Preparat do szamba stosuje się po to, aby zneutralizować przykry zapach i fizycznie zmniejszyć ilość ścieków. Dzięki czemu posiadanie szamba jest bardziej komfortowe, a raczej mniej uciążliwe i w dodatku bardziej oszczędne. Wyróżnić można cztery kategorie.
Pierwszą z kategorii są bakterie do szamba – to nic innego jak kultury bakterii różnych typów ale i również inne mikroorganizmy. Taki środek spowoduje kolonizacje szamba lub przydomowej oczyszczalni przez bakterie, które będą w swoim tempie trawiły wszystkie dostające się tam resztki, dodatkowo będą wypierać dzikie szczepy bakterii gnilnych, które są źródłem wydzielania się śmierdzących gazów takich jak amoniak i siarkowodór. Bakterie raz zaszczepione do szamba będą się tam rozwijać dopóki środowisko jest sprzyjające, aczkolwiek niska temperatura, brak pożywienia a także obecność środków chemicznych, zawierających związki chloru (wybielacze, żele do WC itd.) nie sprzyjają rozwojowi bakterii, dlatego należy je uzupełniać. Ze wszystkich kategorii, ten preparat do szamba jest traktowany jako najbardziej podstawowy.
Kolejnym preparatem jest preparat na tłuszcz, jest on doskonałym uzupełnieniem do bakterii do szamba, ponieważ rozkłada on tłuszcze. Nie należy on jednak do najczęściej stosowanych, ponieważ w zwykłych warunkach ilość tłuszczów dostająca się do szamba nie jest duża. Aczkolwiek w przypadku dostania się do ścieku ich większej ilości ten preparat do szamba może okazać się niezbędny, ponieważ tłuszcze są bardzo złośliwe, odkładają się w rurach doprowadzających ściek, blokują je i powodują powstanie na powierzchni szamba tzw. kożucha tłuszczowego czyli gruber warstwy tłuszczu, która może niekiedy okropnie śmierdzieć. Preparat ten zawiera szczepy bakterii, które doskonale radzą sobie z rozkładaniem tłuszczy, stosowanie takiego preparatu zaleca się głównie w momencie gdy standardowa flora bakteryjna nie radzi sobie z nadmiarem tłuszczy.
Trzecim preparat służy do udrożniania rur, często jest to środek zawierający pewną ilość bakterii rozkładających tłuszcze. Jego zadaniem jest jak najszybsze oczyszczanie rur ze złogów zanieczyszczeń odłożonych na wewnętrznych ścianach aczkolwiek nie nadaje się do kolonizacji zbiornika, ponieważ zwykle zawiera on szczepy bakterii o wysokim zapotrzebowaniu na energię, zbyt wysokim były w stanie one przeżyć w szambie dlatego bardzo szybko tam giną.
Ostatnim z kategorii są preparaty do dezynfekcji, są to środki chemiczne, służące do zabicia bakterii w przypadku gdyby doszło do nadmiernego rozwoju bakterii metanogennych, czyli tych odpowiedzialnych za produkcje metanu, o nieprzyjemnym zapachu. Jest to praktycznie jedyny sposób na szybką neutralizację szamba, jeśli dochodzi do zachwiania ekosystemy, to często dezynfekcja i ponowna kolonizacja jest rozwiązaniem.
W trakcie zakupu preparatu przede wszystkim należy kierować się ceną, ponieważ w większości skład preparatów jest podobny to jednak różnice w cenie są olbrzymie. Nie ma potrzeby przepłacać ponieważ bakterie nie dzielą się na bakterie pierwszego i drugiego sortu i będą radziły sobie podobnie nie zależnie od tego czy kupiliśmy najdroższy czy gdzieś ze środka. Kolejną ważną rzeczą jaką musi spełniać dany preparat do szamba są odpowiednie bakterie, muszą one być zdolne do samodzielnego mnożenia się, ponieważ najważniejszym by stworzyły one w szambie odpowiedni ekosystem, który utrzyma się przez dłuższy czas. Choć zawartość preparatów jest często podobna, sposób stosowania może się znacząco różnić, dlatego kupując preparat do szamb i oczyszczalni, warto zwrócić uwagę na to, czy opakowanie zawiera jasną instrukcję stosowania. Nie ma tu żadnej dowolności – środek zastosowany niezgodnie z poleceniami producenta po prostu nie zadziała lub zadziała zdecydowanie słabiej. Typ preparatu też ma znaczenie: same baterie, zwłaszcza w początkowej fazie, nie są w stanie poradzić sobie ze wszystkimi problemami, dlatego poza standardowym preparatem do szamb i przydomowych oczyszczalni, można kupić jeszcze tzw. aktywator (tym mianem czasem określa się nieprecyzyjnie preparat podstawowy) lub środki ułatwiające rozpuszczanie tłuszczów. Środek do szamba ekologicznego dobiera się do konkretnych potrzeb, bo rozwiązania uniwersalne czasem nie wystarczają. Nie zawsze chodzi o to, aby szambo zasiedlić – niekiedy właśnie ma ono zostać oczyszczone, zneutralizowane. Środek do dezynfekcji szamba albo preparat do neutralizacji szamba to zupełnie inna klasa produktów. Choć część z nich faktycznie może działać biologicznie, to najczęściej jednak są to środki chemiczne, które powodują zabicie wszystkich bakterii ściekowych. Może się to wydawać korzystne w pewnych okolicznościach, ale tak naprawdę dezynfekcja działa na krótko – stosuje się ją między innymi po to, żeby na nowo zasiedlić szambo właściwymi bakteriami. Nie tylko bakterie się liczą. Choć to one odpowiadają za rozkład większości zanieczyszczeń, ich działanie jest dość powolne, dlatego co czas jakiś warto sięgnąć także po preparaty enzymatyczne. Przyspieszają one degradację konkretnych związków, wspomagając proces oczyszczania szamba. Takie preparaty nie powinny być stosowane ciągle, natomiast pewna regularność bywa korzystna.
Wybór preparatu do szamba nie jest szczególnie trudny. Na rynku istnieje zaledwie kilka dobrych propozycji. Aczkolwiek preparaty różnią się między sobą dość nieznacznie, ale mogą zadziałać tylko wtedy gdy są właściwie podane. Według opinii użytkowników preparat do szamba odpowiednio zaaplikowany, zgodnie z instrukcją ma większe szanse powodzenia.